ما معمولاملاحت و زیبایی را به صورت مترادف به کار می بریم. می گوییم فلانی زیباست همان طور که می گوییم ملاحت دارد، در آثار اهل فن نیز قلمرو حسن و ملاحت غالبا یکی است، اما در کاربرد قدما این تعبیرات ، هر یک بار معنایی خود را دارند.حافظ می گوید:

حسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت             آری به اتفاق جهان می توان گرفت

اگر حسن همان ملاحت بود ، اتفاق این دو معنی نداشت ، چون قابل تصور نیست چیزی با خودش اتفاق داشته باشد! به نظر زیباشناسان کهن ما ملاحت امری ذوقی و “لطیفه ای نهانی” است:

لطیفه ای ست نهانی که عشق از او خیزد     که نام آن نه لب لعل و خط زنگاری ست!

حافظ گاه از ملاحت به “آن” و از حسن به “این” تعبیر می کند. اشاره نزدیک “این” به زیبایی های متعارف و در دسترس ، و اشاره دور “آن” به جمالهای دور از دسترس و کمیاب و لطیفه های نهانی نظر دارد:

از بتان آن طلب ار حسن شناسی ای دل      این کسی گفت که در علم نظر بینا بود!

به نظر حافظ که از” حسن شناسان” و متخصصان “علم نظر” بوده است ، ملاحت ، چیزی است فراتر از زیباییهای استاندارد و معمولی که با نوعی غرابت همراه است. البته کسانی هستند که هر دو ویژگی را دارند:

اینکه می گویند آن بهتر ز حسن               یار ما این دارد و آن نیز هم!

تفاوت دیگر این دو مقوله آن است که حسن و زیبایی ، به خلاف ملاحت،مثل زهد و علم و فصاحت و…قابل فروش است:

اگر چه حسن فروشان به جلوه آمده اند     کسی به حسن و ملاحت به یار ما نرسد

زیبایی را گاه با شعبده آرایش و تیغ جراحی هم می توان به کف آورد، امادر نظر عارفان ملاحت یک امر درونی و مستلزم یک ویژگی معنوی است که باید آن را در “شمایل” معشوق و خصال روحانی یار سراغ گرفت. باز هم از حافظ بخوانیم :

شاهد آن نیست که مویی و میانی دارد     بنده طلعت آن باش که آنی دارد

 این بحث ادامه دارد….

روزي كه در بهار ۱۳۱۹ راديو تهران افتتاح شد، سه سالي بود كه نيما نخستين سروده خود را در قالب نو به نام «ققنوس» منتشر كرده بود. راديو و شعر نو، هر دو ذاتاً به دنياي امروز تعلق دارند و علي القاعده مي بايست تعامل مطلوبي با يكديگر برقرار مي كردند، اما در عمل اين اتفاق (حداقل تا سال ها بعد) نيفتاد. در اين مقاله ضمن تاملاتي كوتاه، تاريخچه پخش شعر نو از راديو را بررسي خواهيم كرد.
– دستگاه فرهنگي در حكومت پهلوي، از جمله راديو، به رغم نيما يوشيج و پيروانش كه تصور جدي و عميق تري نسبت به مدرنيسم داشتند، طرفدار نوعي مدرنيسم سطحي بود. حكومت رضاخاني از شاعران مي خواست كه درباره مظاهر سطحي دنياي امروز مثل دوچرخه و راه آهن و هواپيما شعر بگويند و اقدامات داهيانه رضاشاه را به عنوان كاشف بزرگ حجاب بستايند.
– جريان حاكم بر راديو در آن سال ها باستان گرايي افراطي بود و از دريچه نوعي ناسيوناليسم تندرو و توجه افراطي به افتخارات باستان به مسائل فرهنگي نگاه مي كرد و چنين نگاه پوسيده اي نمي توانست نظر خوشي به شعر نو داشته باشد.۱
– در آغاز شكل گيري راديو، بعضي از اساتيد سنت گراي آن روزگار دعوت شدند تا در كميسيون راديو حضور يابند. اين كميسيون روز ۲۹/۲/۱۳۱۹ با حضور محمد حجازي، دكتر شفق و سعيد نفيسي تشكيل جلسه داد و از جمله تصميم گرفت: «گفتارهايي راجع به ادبا و شعراي معروف ايران از راديو پخش شود.» (اسنادي از تاريخچه راديو در ايران، ص ۷۱) طبعاً در آن سال ها نيما با آنكه به خاطر سرودن «افسانه» و انتشار اشعار و مقالاتي در مجله موسيقي شهرتي كسب كرده بود، جزء «شعرا و ادباي معروف» شمرده نمي شد و حتي برخي در اصل شاعري او حرف داشتند.۲
جريان سنت گراي سبك بازگشتي كه در تداوم حاكميت بلامنازع بر محافل دانشگاهي كشور بر راديو نيز سيطره يافته بود، حتي شاعراني چون صائب و بزرگان سبك هندي را به رسميت نمي شناخت، تا چه رسد به نورسيده اي چون نيما يوشيج!
تسلط نگاه ادبا و اساتيد سنت گرا، در كنار جريان باستان گراي پيش گفته به حدي بود كه حتي پس از شهريور بيست يعني در سال هايي كه هرج و مرج كامل فرهنگي و سياسي كشور را فراگرفته بود و مطبوعات متمايل به شعر و ادبيات نو به وفور منتشر مي شد، راديو رغبتي به شعر نو نشان نداد.

به خواندن ادامه دهید